معنی غزل نخست حضرت سعدی

به نام خداوند بخشنده مهربان

اول دفتر به نام ایزد دانا     صانع پروردگار حی توانا

ابتدای کتاب را با نام خداوندگارِ آگاهِ آفرینندۀ پرورش دهندۀ زندۀ قدرتمند آغاز می کنم.

اکبر و اعظم خدای عالم و آدم     صورت خوب آفرید و سیرت زیبا

خداوندگار جهان و انسان ها که شکل جسمانی نیکو و اخلاق و درونی زیبا را بوجود آورد بزرگتر و بزرگوارتر است.

از در بخشندگی بنده نوازی     مرغ هوا را نصیب و ماهی دریا

از طریق سخاوت و مهربانی خداوند مرغ هوا را و ماهی دریا را نصیب است.

قسمت خود میخورند منعم و درویش     روزی خود میبرند پشه و عنقا

صاحب نعمت و فقیر بهره خود را می خورند، پشه و سیمرغ نیز غذای روزانه خود را به دست می آورند.

حاجت موری به علم غیب بداند     در بُن چاهی بزیر صخره صما

خداوند که از آشکارا و نهان آگاه است، از نیاز مورچه ای در ته چاه و در زیر سنگ بزرگ سخت آگاه است.

جانور از نطفه میکند، شکر از نی     برگ تر از چوب خشک و چشمه ز خارا